II - Aldaketa polit bat

Gelara, bisilo mehetatik, argi gutxi-gutxi sartzen zen, eta Nikok, hobeki ikusi asmoz, begietatik pasatu zuen eskua; halere berdin gutxi ikusten zuen. Burua alde guztietara mogitu zuen eta gelaren proportzioetaz ohartu zen; gelak, sartu zenaz kanpo, beste bi ate zituen, pareko hormaren bi muturretan, eta izkina batean, dutxa egoki bat; tetxoa ez zen ez altu ez baju, bajutxoa menturaz, neurri onekoa nolanahi; dena, goia eta paretak, zuriz pintatuta, anbiente atsegina, argizai berriz emaniko zurezko lur beroa, inondik inorako mogialdian ezerekin ez topatzeko aski espazioa, segun zer dantza egiteko ere, bazterrean mahaia, sendoa baina ez astuna, pareko bi atetartean aulkia eta haren gibelean ispilu garbia, eta Niko hantxe, «¿qué haces tú ahí?», sila baju bat arropak uzteko, zer gehiago?, hura zen lujua!, total dutxatzeko gogoa izan zuela Nikok.

Dutxa telefonotik ura, zernahi, eta Nikoren gustokoa, ez bait zegoen ez hotzak ez beroak epela hartu zuen, gero beroska, gero hotzeska, gorputzak nahi bezala, eta handik irtenda lehortzea beste plazer bat izan zen, eta gero garbi-garbi janztea, eta maleta batetik ateratako koadrotxozko zapia sakelan ezartzea, hura izan zen atzean zer zegoen ez zekien bi atetara abiatu baino lehen egin zuen azkeneko gauza.

Ate bat itxia zegoen. Orduan, bestera jo zuen.

Tira egin eta suabe ireki zen bestea. Ilun zegoen, eta Niko geldi-geldirik aurrera egin gabe. «Qué habrá por ahí?», izan zuen duda-muda. «Vamos a ver», deziditu zen ordea, eta ziri-zara sandaliak lurretik aitzina lerratu zituen; topo egin zuen zerbaitekin; altxatu zuen hanka deus ikusteke eta, bai, eskailera bide zen. Nikok begiak hertsi zituen, bista bortxatu gaberik gainontzeko sentiduak zorroztuko zitzaizkiolakoan, eta orain bat orain bestea goiti eta goiti segitu zuen, ezkerrerako zirkuloetan. Itzuli bat osoa emana zuela kalkulatu zuenean, are mantsoagotu zen eta eskua aurrera bota ate batekin topo egiteko beldurrez eta xedez baina ke-ba, eta egin zuen jarraitu gorakoan, denbora puxka batez jarraitu, orain ia beti eskua aitzindari, eta espazioaren sentidua arras galdua zuelarik pan!, zerbaiten kontra esku zabala.

Bere buruan haraino zer demontretara iritsi ote zen galdetzearekin batera («¿me bajo o no me bajo?» pasatu zitzaion instantean), kolpatutako atea, atea bait zen, zabaldu zen, eta baserritar tankerako gizakume lodiak gonbidatu zuen:

- Ahí madera hecho no quedes: pasa, pasa.

Bere hizkuntzaren aditzeak besterik gabe pasarazi zuen Niko.

- Ah, sabe usted mi lengua.

- Si tu lengua es no sé yo, que sé sé sólo.

- ¿Y esto qué es? -sartzerakoan hango hotsa eta zurrunbiloarekin begi zabalik gelditu bait zen; izan ere, mahai luzeak ziren paratuak gela luze hartan -gela al zen?; pilotaleku iduri-, eta ehundaka lagun ari zen gogotik jaten eta edaten, eta zein harro zein fuerteago denak ojuka. Kafesne katiluak husten ziren eta haietan bustirik gailetak eta ogia gurina eta mermeladarekin.

- ¿Y esto qué es? -galdetu zion Nikok bere lagun berrari.

- Alguno ha muerto y desayuno hay. Pero sienta, sienta -eta aulkitxoa eskaintzen zion, eta bera aldamenekoan jartzen zen-. Yo soy Jerónimo. Tú quién eres no sé pero de aspecto malo no eres y come y bebe a tu gusto.

Niko gosetua zen, baina moderazioz ahal izan zuen ogi mirrinik txarrena hautatu zuen.

- ¡Bueno, bueno! -besteak, protestan, keinu zabalez-; dále, dále sin miedo; que yo entre dos este otro doy.

Eta pandereta jotzen hasi zen eta halako graziaz ze ingurukoen masailen gorriak barrezka nabarmendu ziren; giro egokia, Nikok nasaiki jan zezan, eta halaxe egin zuen, poliki baina jarraiki. Bukatu orduko musika, Nikok tripak berdin antzera, eta orduan bota zion lagunari galdera:

- Oye una cosa, yo aquí quisiera aprender euskara, ¿tienes idea de cómo...?

- Cosa hermosa pides -erantzun zuen Jeronimok, txapela atzera botata-, y fácil, lo demás. Echa trago.

Eta bete zion basoa Nikok hustu zuen, gogoaren bustigarri.

- Para euskara aprender primero que hazer tienes ésto es, cosas de un modo contzibes, de otro contzebir. Por ejemplo -ikusten zuen Niko galdurik zegoela:- ¿verde es ésto?

Erakusten zion perrexil sorta ikusirik:

- Sí, es verde.

- ¿Ves? Pues este igual en euskara no es verde. Di, por otro lado, así en una palabra, ¿cómo me ves, yo?

- La verdad, gordo.

- ¡Aja! Pues gordo no soy, normal soy yo. Y otra, ahí viene esa chica, ¿qué te pareze pues?

- Encantadora -atera zitzaion Nikori, gehiegizko neskatila bait zen pasatzen zena.

- Sí lo es, sí -baina segidan:- ahora, igual en euskara no es tanto, o sea, matizes hay en esa chica aquí y allí y no sé dónde misma cosa no es, quiero dezir que, bueno, a saber qué dezir quiero. Tú, bebe -eta Nikok ardoak hesteak itotzen zizkiola somatzen zuela:- Para aprender, segunda cosa, todo de atrás adelante poner.

- ¿Neiugla-árednetne-ay-y?

- Esagerar, tampoco: digo, de palabras, grupos, atrás está, aquel delante.

- Eso hecho está; fácil se comprende.

- Ya digo pues: chupado. Hay que ensayar, en cambio.

- Ensayar haremos.

- Bien vas, bien. Tertzera cosa. Habla con sonidos, con «eup» saludas, metes mucho «dios» y «noski» y «auskalo» si tiros por dónde van no sabes; méte ña a chica, a chico ka méte, y con eso y algo más, poco, hecho lo tienes, ciertamente.

- ¿Y ahora qué?

- ¡Bebe pues, ese es el truco y!

Nikok hirugarren basoa sartu zuen, eta behekaldean sobera bait zegoen, burura goititu zitzaion oraingoa, eta hortik, nolazpait, mingaineratu, eta:

- Cnocudo, cnocudo, Hors HezHaO...

- Aibadios, ¿qué he hecho? -bota zuen Jeronimok, jeiki zen, eta joan zen, nonbait izuturik.

Ez zuen Nikok bere hitzetan deus alarmatzekorik ikusten, eta zergati bila ingurukoei begiratu zien, baina horrenbesterainokorik ez zuen inorengan aurkitzen.

Nor zetorkion orain, ordea? Eta, lehentxeago gehiegizko iruditutako neskatila, beltxaran zoragarria, soineko motz gardenez eta bragarik gabe, ipurdi borobil brontzeatu samurra, huraxe eseritzen zitzaion Jeronimok utzi lekuan, eta esaten:

- Zer, laketzen haiza, Niko?

«Non ikasi du neska honek nere izena?»

- Ari naiz, ari -teteldu zion.

- Askeska behar duk, askeska; ez zegok besterik. Alde egin dikena, Jeronimo, lagun ona duk, bai ona; kaska gogortxoa ere bai ordea, eta zernahitarako ardoa emanen dik aholku; eta ez zegok horren beharrik. Askeska behar duk, ez beste deus. Jeronimo mendi-mendian bizi duk, eta han, txarra eta zikina baina erdaraz baizik ez zekitek; historiak dena hankaz goititzen dik eta, menditar honek, denboraren pasatzeaz, zereginik ez ditek. Mmmm... -geriza heldu batez ezpainak moratzen zituela aldatzen zuen gaia eta espresioa-; ze goxo dagoen...

Niko barruraino zegoen ondo, sentidu guztietarik inpresioak biltzen, eta neska paregabe haren musika eta irudia urruntzen zitzaizkiolarik (neskak aingeru begiz eta esku delikatuz gero arte esan ondoren jadanik alde egiten bait zion), fondoko mahai luze haietako batetik agure baten ahots zaharra heltzen zitzaion: